«Οδήγησε το αλέτρι σου πάνω από τα οστά των νεκρών» της Όλγκα Τοκάρτσουκ: βιβλιοκριτική

Διάβασα πρόσφατα το βιβλίο «Οδήγησε το αλέτρι σου πάνω από τα οστά των νεκρών» της Πολωνής νομπελίστριας Όλγκα Τοκάρτσουκ, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Καστανιώτη σε μετάφραση Αναστασίας Χατζηγιαννίδη.
Ο τίτλος βασίζεται σε έναν στίχο από τους «Γάμους του Ουρανού και της Κόλασης» του Ουΐλλιαμ Μπλέικ, τον οποίο μεταφράζουν η ηρωίδα με έναν πρώην μαθητή της.
Η Γιανίνα Ντουσέικο μισεί το μικρό της όνομα και πιστεύει ότι πρέπει να αποκαλούμε τους ανθρώπους με βάση κάποιο χαρακτηριστικό τους, όπως οι Ινδιάνοι. Έτσι βγάζει παρατσούκλια σε όλους. Ζει σε έναν απομονωμένο οικισμό σε ένα οροπέδιο της Πολωνίας στα σύνορα με την Τσεχία. Πιστεύει ακράδαντα στα δικαιώματα των ζώων, δεν τρώει κρέας και μισεί τους κυνηγούς. Άλλη μεγάλη της αγάπη είναι η αστρολογία. Ξέρει να φτιάχνει και να διαβάζει αστρολογικούς χάρτες κι έχει θεωρίες για διάφορα ζητήματα. Για να ζήσει προσέχει τα εξοχικά σπίτια άλλων γειτόνων της και διδάσκει σ’ ένα σχολείο.
Ένα πρωί ο γείτονάς της, το Σκιάχτρο, της λέει ότι ο άλλος τους γείτονας, η Μεγάλη Πατούσα, πέθανε και πηγαίνουν σπίτι του. Εκεί αλλάζοντας τη στάση του σώματός του ανακαλύπτουν από τί πέθανε και καλούν την αστυνομία. Μερικές μέρες αργότερα μαζί με τον αστυνομικό πρώην μαθητή της ανακαλύπτουν το πτώμα του Διοικητή του τοπικού αστυνομικού τμήματος και το μυστήριο αρχίζει να ξετυλλίγεται. Οι φόνοι κλιμακώνονται κι εφόσον όλα τα θύματα ήταν κυνηγοί η Γιανίνα υποστηρίζει ότι τους σκότωσαν τα ζώα, για να εκδικηθούν. Κι επειδή η αστυνομία αργεί να διαλευκάνει την υπόθεση, αποφασίζει να τους γνωστοποιήσει τη θεωρία της.
Είναι ένα σκοτεινό βιβλίο. Θα μπορούσε γενικά να ενταχθεί στα αστυνομικά, γιατί υπάρχουν οι φόνοι και το μυστήριο, αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Τίθεται το ζήτημα του περιβάλλοντος και των ζώων σε όλο του το μεγαλείο, καθώς και το θέμα των περιθωριακών ανθρώπων, αυτών που οι άλλοι αντιμετωπίζουν ως γραφικούς και παράξενους και συνήθως είναι γυναίκες. Το βιβλίο έχει, επίσης, όμορφη γκόθικ εικονογράφηση.

Απόσπασμα:
«Με συγκινούν οι δορυφορικές εικόνες και η καμπυλότητα της Γης. Είναι, λοιπόν, αλήθεια πως ζούμε στην επιφάνεια μιας σφαίρας, εκτεθειμένοι στα βλέμματα των πλανητών, εγκαταλελειμμένοι στο μεγάλο κενό, μέσα στο οποίο μετά την Πτώση το φως διαλύθηκε σε μικρά θραύσματα που τινάχτηκαν παντού. Αλήθεια είναι. Θα έπρεπε να το θυμόμαστε κάθε μέρα, γιατί το ξεχνάμε. Μας φαίνεται πως είμαστε ελεύθεροι και πως ο Θεός θα μας συγχωρήσει. Προσωπικά, έχω άλλη γνώμη. Κάθε πράξη μεταμορφωμένη σε μικροσκοπικά τρεμοφεγγίσματα φωτονίων θα εκτοξευτεί τελικά στο διάστημα σαν ταινία που οι πλανήτες θα παρακολουθούν μέχρι το τέλος του κόσμου».