Το βιβλίο μου «Ψυχο-λογικές Σχέσεις» είναι ένας συνδυασμός της μαθηματικής και της ψυχολογικής μου ιδιότητας. Όπως φαίνεται και από τον τίτλο προσεγγίζω λίγο διαφορετικά τις ανθρώπινες σχέσεις από ό,τι ένας ψυχολόγος. Από μικρός ήθελα να καταλαβαίνω το πώς λειτουργούν τα πράγματα, έτσι μετέφερα αυτή τη διερευνητική διάθεση και στον τομέα των ανθρωπίνων σχέσεων. Όταν έκανα την προσωπική μου θεραπεία συζητούσα με πολλούς φίλους και φίλες και προσπαθούσα να αναλύω τις καταστάσεις με ένα αρκετά δομημένο και αλγοριθμικό τρόπο. Με τον τρόπο που είχα μάθει να σκέφτομαι. Οι φίλοι μου βρήκαν τον τρόπο ιδιαίτερο βοηθητικό και μου είπαν: «Πολύ ωραία τα λες! Δε γράφεις ένα βιβλίο;» Και κάπως έτσι έγραψε τις Ψυχο-λογικές Σχέσεις. Δεν είχα σκεφτεί ποτέ να γράψω βιβλίο από μόνος μου. Το βιβλίο απευθύνεται σε όλους τους ανθρώπους που θέλουν να μάθουν λίγα πράγματα περισσότερα για τον εαυτό τους αλλά και να κατανοήσουν τους άλλους. Είναι ένας πολύ προσιτός οδηγός κατανόησης των ανθρωπίνων σχέσεων. Έχει διαβαστεί από άτομα ηλικίας 16 έως 76…
Είναι πολύπλοκες κατά την άποψη σου οι ανθρώπινες σχέσεις;
Οι ανθρώπινες σχέσεις είναι ό,τι πιο πολύπλοκο υπάρχει στον κόσμο. Δυο διαφορετικοί ψυχισμοί, ο καθένας με τις δικές του αποσκευές έρχονται σε επαφή. Θέλουμε τόσο πολύ να σχετιστούμε. Είναι στο DNA μας. Είναι στη φύση μας. Όμως είναι τόσο δύσκολο στην πράξη να συμβεί αυτό με αποτελεσματικό τρόπο. Μπορεί να λέμε πως όλοι θέλουμε αγάπη, αλλά το τι σημαίνει αγάπη για τον καθένα είναι εντελώς μοναδικό. Έτσι αναγκαστικά αυξάνεται η πολυπλοκότητα.
Κατά ποσό η οικονομικοπολιτικη κατάσταση έχει επηρεάσει τις σχέσεις μας με τους συνανθρώπους μας;
Δεν είμαι σίγουρος ότι τις έχει επηρεάσει και πολύ. Μπορεί να μας αρέσει να λέμε ότι έχουν επηρεαστεί αλλά πραγματικά πιστεύω ότι δεν είναι καθόλου ξεκάθαρο αν το σκεφτούμε λίγο προσεχτικά. Δηλαδή, η κρίση σίγουρα έχει φέρει μεγαλύτερη δυσκολία οπότε σχέσεις οι οποίες ήταν αρκετά επιφανειακές και στηριζόντουσαν στην ύπαρξη «εύκολων» συνθηκών (ευμάρειας άνεσης) ταράχτηκαν και κατέρρευσαν. Όταν οι καταστάσεις είναι δύσκολες τότε όλα είναι πιο δύσκολα. Ταυτόχρονα η κρίση έχει φέρει και μια συσπείρωση. Στις ισχνές εποχές στηριζόμαστε περισσότερο στον άλλον και αναπτύσσουμε αλληλεγγύη. Οπότε κατά μια έννοια έχει θέσει τις σχέσεις μας σε μια νέα βάση.
Το πιο δύσκολο κομμάτι στις ανθρώπινες σχέσεις ποιο είναι και πως μπορεί να αντιμετωπιστεί;Αν ήταν να διαλέξω ένα κομμάτι τότε θα έλεγα πως αυτό είναι η παραπληροφόρηση γύρω από τις σχέσεις και οι άδικες προσδοκίες που τους έχουμε φορτώσει. Δεν ξέρουμε πώς μπορούμε να σχετιστούμε. Διαβάζουμε ρομαντικά βιβλία και βλέπουμε ταινίες αλλά ο κόσμος του ρομαντισμού απέχει πάρα πολύ από τον πραγματικό κόσμο. Ο έρωτας δεν γίνεται να κρατάει για πάντα και δεν υπάρχει καμία ταινία που να περιγράφει τη ζωή ενός ζευγαριού αφού παντρεύτηκαν έκαναν παιδιά και έχουν ΕΝΦΙΑ να πληρώσουν. Δεν ξέρουμε πώς να σχετιστούμε. Ταυτόχρονα η εποχή μας έχει το κακό ότι μας λέει πως μπορούμε να είμαστε ευτυχισμένοι. Ότι πρέπει να έχουμε όμορφες σχέσεις. Δε μας λέει κανένας όμως πώς να τις αποκτήσουμε. Όταν λοιπόν οι μεγάλες προσδοκίες που η ζωή μας δημιουργεί έρχονται σε σύγκριση με την αναγκαστικά πολύ δύσκολη πραγματικότητα, ξαφνικά απογοητευόμαστε γιατί έχουμε θέσει τον πήχη ανεδαφικά υψηλά.
Για τη συγγραφή του βιβλίου σου παρατηρούσες τις σχέσεις των ανθρώπων γύρω σου η απλά σου ήρθε αυθόρμητα η συγγραφή του;Το βιβλίο είναι στην ουσία στο αποτέλεσμα όλων των συζητήσεων που έχω κάνει με τους φίλους μου. Όπως είπα πιο πριν πάντα σκεφτόμουν με ένα πιο αλγοριθμικό τρόπο και εξηγούσα την κάθε συμπεριφορά και δυσκολία. Γιατί ήμουν και παραμένω πεπεισμένος ότι υπάρχει λογική πίσω από όλες τις συμπεριφορές μας. Απλά μπορεί να μην είναι η κοινή λογική. Για παράδειγμα αν υποθέσουμε πώς κάνουμε σχέσεις με κριτήριο να είμαστε ευτυχισμένοι τότε πολλές από τις επιλογές μας φαίνονται παράλογες. Αν όμως υποθέσουμε ότι κάνουμε σχέσεις για να επαναλάβουμε γνώριμα μοτίβα, για να ξαναζήσουμε καταστάσεις τις οποίες ζήσαμε στην παιδική μας ηλικία, τότε ξαφνικά όλες μας οι επιλογές εξηγούνται. Το βιβλίο, λοιπόν, είναι γραμμένο σε μορφή διαλόγου και ακολουθεί τη ροή μιας συζήτησης. Αυτό διευκολύνει την ταύτιση με τους χαρακτήρες. Ταυτόχρονα, ακούγονται όλες οι απόψεις. Ακόμα και οι αντιρρήσεις. Θέλω ο αναγνώστης να πείθεται από ό,τι διαβάζει. Να μην το πιστεύει μόνο και μόνο επειδή το γράφει ένα βιβλίο. Γι αυτό το λόγο νομίζω έχει και την απήχηση που έχει. Μέσα σε ένα χρόνο έχει κάνει τέσσερις εκδόσεις και ψηφίστηκε στα δέκα καλύτερα του Public στην κατηγορία Ευ ζην
Η εσωτερική αναζήτηση είναι εύκολη η δύσκολη υπόθεση;Η εσωτερική αναζήτηση είναι μονόδρομος αν θέλουμε να νιώσουμε πλήρης και να πλησιάσουμε την ευτυχία. Είναι μια υπόθεση που μας ξεβολεύει όμως. Γιατί όλοι μας ζούμε σύμφωνα με ένα μοντέλο που έχουμε δομήσει για την αυτοεικόνα μας. Περνάμε όλη μας τη ζωή με αυτό. Όταν αρχίσουμε να ψάχνουμε την αλήθεια μας όμως, τα βαθυθέλω μας όπως τα αναφέρω στο βιβλίο μου, τότε ίσως συνειδητοποιήσουμε πως η όμορφη εντύπωση που έχουμε για εμάς ίσως δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Ταυτόχρονα, η εσωτερική αναζήτηση έχει επίδραση και στις σχέσεις μας. Ας μην ξεχνάμε πως ο τρόπος που σχετιζόμαστε με τους άλλους είναι ακριβώς ο ίδιος με τον τρόπο που σχετιζόμαστε με τον εαυτό μας. Αυτό είναι μαθηματικό αξίωμα. Έτσι όταν αρχίσουμε να ψαχνόμαστε και να αλλάζουμε, μοιραία θα διαταραχθούν και οι ισορροπίες με τους ανθρώπους της ζωής μας. Αλλά ας μη μας τρομάζει αυτό. Οι νέες ισορροπίες που θα εγκατασταθούν αξίζουν πραγματικά τον κόπο!
Οι ψυχολόγοι βοηθούν στην αντιμετώπιση της διαχείρισης των καθημερινών μας προβλημάτων;Ο καλός ο ψυχολόγος έχει σαν στόχο να σε βοηθήσει να βρεις τι θέλεις. Να σε βοηθήσει να βρεις ποιος είσαι. Να σε κάνει να δεις μια πιο ξεκάθαρη εικόνα του εαυτού σου. Δεν είναι εκεί για να σου προτείνει λύσεις. Αλλά είναι εκεί για να καταφέρεις να βρεις τις δικές σου λύσεις. Γιατί σε καμία κατάσταση δεν υπάρχουν σωστές και λάθος λύσεις. Υπάρχουν μόνο οι λύσεις που μας αρέσουν και αυτές που δε μας αρέσουν. Αν ξέρεις βέβαια, ποιος είσαι και τι θέλεις μετά θα μπορείς να διαχειρίζεσαι ευκολότερα και τα καθημερινά σου προβλήματα
Η φαντασία μας ποσό επηρεάζει τις διαπροσωπικές μας σχέσεις;Δυστυχώς πάρα πολύ. Και λέω δυστυχώς γιατί η φαντασία μας έχει συγκεκριμένο τρόπο που λειτουργεί. Η φαντασία μας συχνά αντιπροσωπεύει τις προσδοκίες μας. Το πώς φανταζόμαστε ότι θα έπρεπε να είναι οι σχέσεις. Αλλά όπως είπα πιο πριν αντλώντας τα πρότυπά μας από ρομαντικές πηγές τότε μόνο να απογοητευτούμε μπορούμε. Η φαντασία μας επίσης μας παγιδεύει στην αρχή μιας σχέσης. Όταν γνωρίζουμε κάποιον δεν τον ξέρουμε πολύ καλά ακόμα οπότε συμπληρώνουμε με τη φαντασία μας τα κενά που δεν ξέρουμε. Οι έρευνες έχουν δείξει ότι είμαστε συνήθως πολύ αισιόδοξοι. Δηλαδή, μας λέει ο άλλος ότι του αρέσει η μουσική; Εμείς θα υποθέσουμε ότι «Τέλεια! Άρα του αρέσει η βυζαντινή μουσική που αρέσει και σε μένα». Όταν μετέπειτα μάθουμε περισσότερα για εκείνον είναι αρκετά πιθανό να απογοητευτούμε που δεν είναι όπως το…φανταστήκαμε. Από την άλλη μια δόση φαντασίας μέσα στη σχέση μπορεί να είναι ανανεωτική όταν τη μοιραζόμαστε με τον άλλον.
Είναι πολύ δύσκολο να αλλάξουμε συμπεριφορές;Η δυσκολία μας για να αλλάξουμε μια συμπεριφορά είναι ευθέως ανάλογη του πόσο θέλουμε να την αλλάξουμε. Πχ μπορεί για πολλούς να είναι δύσκολο να κόψουν το κάπνισμα αλλά αν τους πει ο γιατρός ότι ή το κόβεις ή πεθαίνεις σε ένα χρόνο οι περισσότεροι τουλάχιστον θα το έκοβαν αμέσως. Δεν είναι λοιπόν δύσκολο να αλλάξουμε συμπεριφορές. Δύσκολο είναι να θέλουμε αρκετά να αλλάξουμε συμπεριφορές…
Τα στερεότυπα επηρεάζουν τη ζωή μας;Η ζωή μας είναι χτισμένη γύρω από στερεότυπα. Έτσι λειτουργεί ο εγκέφαλός μας ευτυχώς ή
δυστυχώς. Και είναι πολύ χρήσιμο γιατί με αυτόν τον τρόπο εξοικονομούμε πολύτιμη ενέργεια. Χρησιμοποιούμε προηγούμενες εμπειρίες για να μάθουμε ώστε να μη χρειάζεται να σκεφτόμαστε από την αρχή κάθε φορά. Πχ, αν βρεθώ σε ένα σκοτεινό δρομάκι νύχτα σε μια γειτονιά που δεν ξέρω η στερεοτυπική γνώση μπορεί να με βοηθήσει να αποφύγω πιθανούς κινδύνους. Ταυτόχρονα στις διαπροσωπικές σχέσεις τα στερεότυπα μπορούν να προκαλέσουν πολλές παρεξηγήσεις. Όταν κρίνουμε τους ανθρώπους από το χρώμα, το επάγγελμα, το φύλλο. Δεν τους δίνουμε την ευκαιρία να εκφραστούν και να τους γνωρίσουμε πραγματικά. Βλέπουμε μόνο τον μανδύα που τους φορέσαμε και σχετιζόμαστε με αυτό το μανδύα. Αν εγώ πιστεύω ότι ο άλλος απέναντί μου είναι γκρινιάρης τότε ό,τι μου λέει θα το ερμηνεύω υπό αυτό το πρίσμα και ποτέ δε θα καταλάβω τι τον ενοχλεί πραγματικά. Γιατί για μένα «απλά γκρινιάζει».
Και τέλος ποσό δύσκολο είναι να νιώσουμε ευτυχισμένοι ή καλύτερα υπάρχει διαρκή αίσθημα ευτυχίας;
Υπάρχει ένα σημαντικό πρόβλημα στο θέμα της ευτυχίας. Την έχουμε ταυτισμένη με την διασκέδαση. Με το να περνάμε καλά. Δεν είναι αυτό η ευτυχία όμως. Ευτυχία σημαίνει να είσαι σε αρμονία με τη ζωή σου. Να νιώθεις πως έχει νόημα. Κι ας έχει δυσκολίες και αγώνα και άγχος. Είναι φυσιολογικά όλα αυτά. Όμως η κοινωνία μας έχει δαιμονοποιήσει τα άσχημα συναισθήματα. Έτσι όλοι έχουμε στο μυαλό μας μια εικόνα της ευτυχίας η οποία απλά δεν υπάρχει. Ας αναρωτηθεί ο καθένας μας. Ξέρουμε κανένα άνθρωπο ο οποίος είναι ευτυχισμένος με τον τρόπο που εμείς περιμένουμε να είμαστε ευτυχισμένοι; Έστω και έναν; Θα συνειδητοποιήσουμε ότι μάλλον κανένας δεν είναι ευτυχισμένος. Αυτό δε σημαίνει ότι όλοι μας είμαστε δυστυχισμένοι. Σημαίνει ότι ο πήχης με τον οποίο συγκρινόμαστε δεν είναι ρεαλιστικός. Στην εποχή μας υπάρχει πολύ μεγάλη έμφαση στο να σκεφτόμαστε θετικά και να είμαστε ευτυχισμένοι. Έτσι όμως μόνο ένα αίσθημα ανεπάρκειας μπορούμε να νιώσουμε όταν φυσιολογικά αποτύχουμε. Ας απενοχοποιηθούμε. Η ευτυχία όπως την σκεφτόμαστε δεν υπάρχει. Και δεν πειράζει. Η ζωή είναι δύσκολη. Και δεν πειράζει. Αν όμως πιστεύεις ότι θα έπρεπε να είναι εύκολη μετά θα νομίζεις ότι κάτι πάει στραβά με σένα που δεν τα κατάφερες.
Μαριέττα Λαμπρου
