Πλησιάζοντας στο τέλος του πολυτάραχου 2020 και στοχαζόμενοι την δυνατότητα υπέρβασης του ψυχολογικού χρόνου.
Πλησιάζοντας στο τέλος του πολυτάραχου 2020 και στοχαζόμενοι την δυνατότητα υπέρβασης του ψυχολογικού χρόνου.
Ο Κρισναμούρτι στις συζητήσεις του με τον φυσικό επιστήμονα Ντεϊβιντ Μπομ, βοηθό του Αϊνστάιν, που έχουν καταγραφεί στο βιβλίο «Το τέλος του Χρόνου», υποστηρίζει ότι ο ψυχολογικός χρόνος είναι η πηγή της ανθρώπινης δυστυχίας και ότι το τέλος του συνεπάγεται την ευδαιμονία. Ο χρόνος είναι απαραίτητος για τις εξωτερικές επιτεύξεις, αλλά όταν εσωτερικεύεται στην διαδικασία της αφύπνισης οδηγεί σε αδιέξοδο.
Την ίδια επίγνωση επαναλαμβάνουν και πολλοί άλλοι δάσκαλοι, αλλά θα σταθούμε λίγο στη δήλωση του Κρισναμούρτι, για να δούμε με απλά λόγια, τι ακριβώς εννοεί.
Κατ’ αρχάς κάνει τη σαφή διάκριση μεταξύ εγκεφάλου και νου : εμείς θα το μεταφράζαμε ως υπολογιστικού νου που είναι συνυφασμένος με τη βιολογική δομή του εγκεφάλου και Ανώτερου Νου, που είναι λειτουργία της άχρονης πνευματοψυχής, του Άτμαν, που από τη φύση της είναι ολοκληρωμένη και δεν επιδέχεται βελτίωση. Ο εγκέφαλος είναι προϊόν εξέλιξης, άρα εμπεριέχει τον χρόνο και έχει συνηθίσει να κινείται μέσα στο χρόνο, ενώ ο Νους είναι έξω από το χρόνο και καθρεφτίζει το Είναι. Το δράμα του ανθρώπου συνίσταται στην αδύνατη προσπάθειά του να φθάσει στην Ουσία του Είναι, μέσα από την οριζόντια εξωτερική κίνηση του γίγνεσθαι, που απαιτεί χρόνο. Όλη αυτή η προσπάθεια της «αυτοβελτίωσης» είναι μια καταδικασμένη προσπάθεια και παράγει οδύνη, από τη σύγκρουση μεταξύ υπαρκτού και ιδεατού. Όταν όμως σταματήσει το κυνήγι εξωτερικών στόχων (δηλαδή σιγήσει η μηχανική σκέψη και σβήσουν οι εγωικές επιθυμίες και οι αντικατοπτρισμοί) και το άτομο σταθεροποιηθεί με εγρήγορση σ’ αυτό που υπάρχει, τότε συνειδητοποιεί αυτόματα την υπερβατική του φύση, που είναι ευδαιμονία. Το περίφημο « Εδώ και Τώρα» είναι το σημείο κάθετης απογείωσης και άμεσης απελευθέρωσης από τα δεσμά της χρονικής βαρύτητας. Όπως λέει χαρακτηριστικά ο Κ. : «Ο θεός μπορεί να λειτουργήσει μόνο αν ο εγκέφαλος είναι ήσυχος, μόνο αν δεν είναι παγιδευμένος στο χρόνο».
Αυτή την ευλογημένη κατάσταση δεν μπορεί να την πετύχει ο άνθρωπος με οριζόντιες προσπάθειες, γιατί κάθε παρόμοια κίνηση τον απομακρύνει ακόμα περισσότερο από το Κέντρο του… Όταν εγκαταλείπεται κάθε προσπάθεια και ο άνθρωπος παραμένει συνειδητός και συγκεντρωμένος στον ίδιο του τον εαυτό, τότε αφυπνίζεται στο άχρονο.
Ο Κρισναμούρτι το περιγράφει θαυμάσια στη σελ. 25 του βιβλίου που ανέφερα:
« Ξέρετε, λέει, δε διαλογίζομαι με τη συνηθισμένη έννοια της λέξης. Εκείνο που συμβαίνει είναι ότι ξυπνάω σε διαλογισμό. ..Μια νύχτα στο Rishi Valley School (ένα ολιστικό σχολείο που είχε ιδρύσει στην γενέθλια πόλη του Madanapalle της Ιδίας) ξύπνησα ξαφνικά. Κοίταξα το ρολόι μου και ήταν δώδεκα και τέταρτο. Υπήρχε- διστάζω να το πω γιατί ακούγεται υπερβολικό και κάπως παιδιάστικο- υπήρχε επαφή με την Πηγή όλης της Ενέργειας. (Έτσι ονομάζει την Κοσμική Συνείδηση). Κι αυτό είχε μια εκπληκτική επίδραση στον εγκέφαλο, όπως επίσης και στο σώμα… Δεν υπήρχε κυριολεκτικά καμία αίσθηση του κόσμου, του «εγώ» , δεν υπήρχε ο παραμικρός διαχωρισμός , παρά μόνο αυτή η αίσθηση μιας τρομερής Πηγής Ενέργειας». …. Βλέπετε λοιπόν τι εννοούσε ο Κ. όταν επαναλάβανε στις διαλέξεις του ότι ο Παρατηρητής είναι το Παρατηρούμενο. Αναφέρεται καθαρά σε μια μυστικιστική εμπειρία ένωσης και όταν προσπαθούμε να την εξηγήσουμε με τη λογική του εγκεφάλου καταλήγουμε αναπόφευκτα σε παρανοήσεις και αφηρημένες ερμηνείες… Χωρίς το βίωμα τα λόγια των σοφών είναι σκοτεινοί γρίφοι … Με την αντίστοιχη εμπειρία οι δηλώσεις τους είναι σαφέστατες!
Ωραία όλα αυτά, που περιγράφει ο Κ. αλλά πως μπορούμε και εμείς να φτάσουμε στην ίδια λυτρωτική εμπειρία; Αφού είναι τόσο απλό, αφού δεν χρειάζεται να κάνουμε τίποτα ιδιαίτερο, γιατί είναι τόσο δύσκολο να βιώσουμε το άχρονο;
Η απάντηση είναι ότι η μεν αφύπνιση είναι άμεση και φαινομενικά αναίτια, αλλά η προετοιμασία για την αφύπνιση χρειάζεται χρόνο και μέθοδο !
Αυτό είναι ένα γεγονός που ο Κ υποτίμησε υπερβολικά. Έχοντας ο ίδιος την εμπειρία του άχρονου φαντάστηκε πως θα ήταν εξίσου εύκολο να την μεταδώσει και στους άλλους. Και τι έλεγε ; Μην κάνετε καμία προσπάθεια, μην ακολουθείτε κανένα δάσκαλο και καμία διδασκαλία, απλά παρατηρείστε χωρίς επιθυμία να ξεφύγετε από το υπαρκτό και θα σας αποκαλυφθεί η αλήθεια…. Περιέγραφε, δηλαδή την προσωπική του εμπειρία με τη μόνη διαφορά ότι ο ίδιος δεν έφτασε σ’ αυτή την αφύπνιση ακολουθώντας τη δική του συνταγή!… Δεν κατάλαβε ποτέ ούτε τι του συνέβη, ούτε πως του συνέβη και γιατί του συνέβη! Απλά το περιγράφει, πάντα με θαυμασμό και απορία! Προσπαθώντας όμως να εκλογικεύσει και να μεταδώσει την εμπειρία του υπογράμμιζε τι δεν έκανε ο ίδιος για να του συμβεί και έτσι ήλπιζε ότι αν δεν κάνουν και οι άλλοι το ίδιο, αυτόματα θα τους συμβεί!… Προσπαθούσε να εξηγήσει λογικά το υπερβατικό και γι’ αυτό φαίνεται δύσκολος στα νοήματά του. Κατά βάθος όλη του η διδασκαλία δεν είναι τίποτε άλλο από μια προσπάθεια επεξήγησης της υπερβατικής εμπειρίας του και στον τρόπο που ενδεχομένως μπορεί κάποιος να την αναπαράγει. Στο πέρασμα των χρόνων με λύπη διαπίστωσε ότι οι ελπίδες του δεν επιβεβαιώθηκαν και οι άνθρωποι που τον παρακολουθούσαν φανατικά δεν φωτίστηκαν. Γιατί απέτυχε ο Κ. να φωτίσει τον κόσμο; Μήπως ήταν λάθος η θεωρία του; – Όχι δεν ήταν λάθος, αλλά παρέλειψε την προετοιμασία που απαιτείται.
Το νερό εξατμίζεται μεν αυτόματα όταν θερμανθεί στους 100 βαθμούς κελσίου, αλλά για να φθάσει έως εκεί απαιτείται χρόνος και ενέργεια. Τα άτομα που είναι βαθιά κοιμισμένα μέσα στην άγνοια δεν μπορούν να κάνουν άμεσα αυτό το κβαντικό άλμα της συνειδητότητας. Χρειάζονται προεργασία που απαιτεί χρόνο. Η ποσότητα του χρόνου είναι αντιστρόφως ανάλογη της έντασης και της σταθερότητας της συνειδητής προσπάθειας. Αν ζεσταίνουμε σε σιγανή φωτιά θα απαιτηθεί πολύ χρόνος για να φθάσει το νερό σε θερμοκρασία εξάτμισης, κι αν επί πλέον, κάπου κάπου ρίχνουμε και ένα ποτήρι παγωμένο νερό στην κατσαρόλα ή αναβοσβήνουμε το μάτι της κουζίνας μπορεί να μη βράσει ποτέ! Το τραγικό με τον Κρισναμούρτι είναι ότι οι φανατικοί ακόλουθοί του εφαρμόζοντας κατά γράμμα τις οδηγίες του δεν ακολουθούν καμία μέθοδο, καμία διδασκαλία κάθαρσης καμία πρακτική εξάσκηση και απλά επαναλαμβάνουν σαν παπαγάλοι τα λόγια του. Αυτό είναι πολύ ανακουφιστικό για το εγώ που εξουσιοδοτείται έτσι να περιφρονεί οτιδήποτε δεν κατανοεί και απαιτεί προσπάθεια. Η ζωή τους όμως δεν έχει τη μαγεία της έκστασης που ο Κ. περιγράφει και η διδασκαλία του εκφυλίζεται έτσι σε μια ακόμη νοητική προσκόλληση και δογματική σκέψη. Συνεπώς: ο ερευνητής καλείται να απαλλαγεί από όλα τα βαρίδια (επιθυμίες, προσκολλήσεις, μηχανικότητα, προγραμματισμούς, ψευδαισθήσεις κ.λπ.) για να μπορέσει να ανυψωθεί από τη χρονική φυλακή στην άχρονη ελευθερία. Για το σκοπό αυτό πολλές παραδοσιακές διδασκαλίες προσφέρουν χρήσιμα εργαλεία με την προϋπόθεση να μη ξεχνάμε ότι τα εργαλεία αυτά δεν πρέπει σε καμία περίπτωση και γίνουν ιερά Τοτέμ και αντί να μας ξελαφρώσουν από όλες τις εξωτερικές επιδιώξεις, να ενισχύσουν το εγώ με ψευδογνώσεις και ψευδοκατακτήσεις. Για την αποσόβηση αυτού του κινδύνου μας είναι πολύ χρήσιμες οι προειδοποιήσεις του Κρισναμούρτι και γι’ αυτό τον τιμούμε δεόντως. Για να καταδείξουμε την απόλυτη σύμπτωση των απόψεων των σοφών, κλείνω με μια φράση του Όσσο από τις ομιλίες του με τίτλο : « Ο Δρόμος των Άσπρων Σύννεφων» :
«Το εγώ είναι χρόνος. Περισσότερος χρόνος, περισσότερο εγώ. Το εγώ χρειάζεται χρόνο. Αν διεισδύσεις βαθιά, θα μπορέσεις να αντιληφθείς ότι ο χρόνος υπάρχει μόνο εξαιτίας του εγώ. Στόχος είναι η κάθε στιγμή. Το ταξίδι είναι ο στόχος. Γίνετε άσπρα σύννεφα: με το να είστε απλώς εκεί, ούτε αντίσταση, ούτε μάχη, απλώς απολαμβάνοντας την ίδια την ύπαρξη, γιορτάζοντας τη στιγμή, τη χαρά, την έκστασή της».
Μια παρόμοια συνειδητοποίηση της Ενότητας του άχρονου εκφράζει και η Ατβάιτα Βεντάντα ( η φιλοσοφία του μη δυϊσμού) , μέσα από τον μυθικό σοφό Ασταβάκρα , που την περασμένη Τετάρτη παρουσιάσαμε από την εκπομπή ΕΝΔΟΣΚΟΠΗΣΕΙΣ: «Η ρίζα κάθε δυστυχίας είναι η διττότητα. Δεν υπάρχει κανένα άλλο ίαμα γι’ αυτήν την ασθένεια, εκτός από την συνειδητοποίηση ότι όλα τα αντικείμενα των εμπειριών είναι μη πραγματικά και πως ό, τι υπάρχει είναι η Μία, η αγνή Συνειδητότητα κι Ευδαιμονία. Εξαιτίας της άγνοιας επέβαλα στον εαυτό μου τους περιορισμούς του σώματος, του νου και του κόσμου. Αλλά τώρα παραμένω στον Εαυτό μου, το Απόλυτο, αδιάκοπα αντανακλούμενος στην Αλήθειά μου, σαν αγνή Συνειδητότητα». Δεν είμαι ούτε το εγώ, ούτε η ψυχή. Είμαι Αγνή Συνειδητότητα. Αυτά ήταν πραγματικά τα δεσμά μου, ότι διψούσα για ζωή νομίζοντας ότι θα έφτανα σ’ ένα τέλος, κι έτσι αρνήθηκα την αιώνια φύση του Εαυτού μου».
Γιάννης Γ. Αυγουστάτος
Το κείμενο εμπεριέχεται στο τελευταίο βιβλίο μου «Το Φιλοσοφικό Καφενείο της Κίνησης ΦΩΣ ΣΕ ΔΡΑΣΗ, 2014-2019» , εκδ. Δρόμων, Σεπτέμβριος 2019.
