Πάσχα στη Σύρο των δύο Εκκλησιών: Πού να πάτε, τι να δείτε, τι να μην χάσετε

Η αρχόντισσα των Κυκλάδων, η Σύρος, βάζει κάθε Πάσχα τα καλά της για τη μεγάλη γιορτή του Χριστιανισμού.

Το ξεχωριστό στοιχείο στο νησί είναι το μοναδικό στον κόσμο «φαινόμενο» το Πάσχα των Ορθοδόξων να εορτάζεται μαζί με το Πάσχα των Καθολικών σε μια κίνηση ύψιστης συμβολικής σημασίας ενότητας, ομόνοιας και ομοψυχίας.

Η Σύρος είναι ένα από τα ελληνικά νησιά, όπου έχει αναπτυχθεί και διατηρείται έως τις μέρες μας, πολύ έντονο το στοιχείο της Καθολικής Κοινότητας.

Καθολικές εκκλησίες κοσμούν το αρχιτεκτονικό τοπίου του νησιού, ενώ η συμβίωση με τον ορθόδοξο πληθυσμό είναι απολύτως αρμονική. Οι πανέμορφες εκκλησίες και τα μοναστήρια του νησιού, ειδικά τις ημέρες αυτές, προσελκύουν πλήθος επισκεπτών και πιστών που παρακολουθούν με κατάνυξη τη Θεία Λειτουργία και τα τοπικά έθιμα της Σύρου.

Ο μεγαλοπρεπής ναός που δεσπόζει στο τοπίο της Ερμούπολης είναι ο Άγιος Νικόλαος, που βρίσκεται κοντά στην πλατεία Μιαούλη και εγκαινιάστηκε το 1870. Είναι γνωστός και ως Άγιος Νικόλαος ο «πλούσιος», για να ξεχωρίζει από τον Άγιο Νικόλαο των Πτωχών της Άνω Σύρου.

Οι επιβλητικές αναλογίες του διώροφου ναού, τα πανύψηλα μαρμάρινα κωδωνοστάσια, η μαρμάρινη σκάλα ύψους τεσσάρων μέτρων που οδηγεί στην είσοδο, τα επιβλητικά μαρμάρινα προπύλαια με τους τέσσερις ιωνικού ρυθμού κίονες και ο διάκοσμος με τα αρχαϊκά μοτίβα δίνουν στον Άγιο Νικόλαο μνημειακό αρχαιοελληνικό χαρακτήρα.

Ο Ιερός Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου πίσω από το λιμάνι της Ερμούπολης φιλοξενεί την αυθεντική εικόνα της Κοίμησης της Θεοτόκου του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου (El Greco), ενώ Μητροπολιτικός Ναός της Σύρου είναι ο ναός Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, που είναι και η παλαιότερη εκκλησία της πόλης. Χτίστηκε το 1824, στα πρότυπα της Παναγίας της Τήνου, είναι ρυθμού βασιλικής με τρούλο, τρίκλιτη, με δυο πύργους κωδωνοστασίων.

Η Μητρόπολη των Καθολικών της Σύρου είναι ο Άγιος Γεώργιος, που θα ακούσετε να λέγεται Σαν Τζώρτζης από τους ντόπιους. Δεσπόζει στο ψηλότερο σημείο στον λόφο της Άνω Σύρου και χτίστηκε γύρω στα 1200, αν και έκτοτε έχει δεχθεί πλήθος ανακαινίσεων. Στο συγκρότημα περιλαμβάνεται ο ναός, το Καμπαναριό, το Βαπτιστήριο (παρεκκλήσιο του Τιμίου Σταυρού), η Σακρεστία (σκευοφυλάκιο), η αίθουσα Φιλοξενίας, το κτήριο του Ιστορικού Αρχείου (πρώην Ιεροσπουδαστήριο ή Σεμινάριο), το επισκοπικό παλάτι (στα νότια του ναού), η ερειπωμένη οικία (ΒΑ του ναού) και ο περιβάλλων χώρος.

Το «κοινό» Πάσχα, με τους περίλαμπρους εορτασμούς, ξεκινά ουσιαστικά με την κατάνυξη της Μεγάλης Παρασκευής.

Οι επιτάφιοι των Ορθοδόξων ξεκινούν την περιφορά από τους ναούς του Αγίου Νικολάου, της Κοιμήσεως της Θεοτόκου και της Μεταμορφώσεως του Σωτήρα. Συναντώνται στην πλατεία Μιαούλη της Ερμούπολης, με τους Καθολικούς επιταφίους που ξεκινούν από τον Καθολικό Καθεδρικό ναό του Αγίου Γεωργίου, στην Άνω Σύρο, και από το ναό της Ευαγγελίστριας, στην Ερμούπολη. Οι πιστοί που ακολουθούν τους Ορθόδοξους επιταφίους κρατούν στα χέρια τους κοντάρια με χιτώνες, σφουγγάρια και ζάρια, θέλοντας να συμβολίσουν με αυτό τον τρόπο τα πάθη του Χριστού. Μετά την λειτουργία της Ανάστασης, οι Καθολικοί κάνουν περιφορά του αγάλματος του Ιησού σε χρυσό κουβούκλιο, στολισμένο με λεμονανθούς και πασχαλιές και συνοδευόμενο από τα λάβαρα των διαφόρων αδελφοτήτων.

Εκτός όμως από τις ώρες προσκυνήματος και κατάνυξης, το Πάσχα στη Σύρο είναι μια ευκαιρία να γνωρίσετε ένα από τα πιο όμορφα νησιά της Ελλάδας και ένα από τα ελάχιστα νησιά των Κυκλάδων με τόσο πλούσια φύση.

Αντίθετα με το άγονο τοπίο, σε τόνους γήινους, του καφέ και του γκρίζου βράχου, ένα μεγάλο μέρος της Σύρου καλύπτεται από καταπράσινη βλάστηση. Πρόκειται για το κεντρικό κυρίως τμήμα του νησιού, όπου συναντάμε αρκετά από τα χωριά της Σύρου.

Το Επισκοπείο, 4,5 χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα Ερμούπολη, θα ακούσετε να το λένε οι ντόπιοι Πισκοπειό και είναι χτισμένο στην πλαγιά ενός καταπράσινου λόφου.

Οι παραθεριστικές επαύλεις των αρχόντων της Σύρου, τον 19ο αιώνα δίνουν ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό στο τοπίο, ενώ στην κορυφή του λόφου ξεχωρίζει η εκκλησία του προφήτη Ηλία, από όπου η θέα είναι απέραντη.

Η πιο γνωστή εκκλησία του χωριού είναι η Παναγία η Πισκοπιανή ή Πρωτόθρονη, που είναι κτίσμα του 1624. Στα όρια του χωριού υπάρχει και το «κοκκινόσπιτο», ένα βαμμένο κόκκινο σπίτι που τροφοδοτεί έναν από τους πιο γνωστούς θρύλους στη Σύρο – λέγεται μάλιστα πως ενέπνευσε και το Μανώλη Καραγάτση να γράψει το μυθιστόρημα «Η Μεγάλη Χίμαιρα».

Τα Χρούσσα είναι το χωριό που κερδίζει το χαρακτηρισμό ως το «πιο πράσινο χωριό της Σύρου», καθώς τα πεύκα και η πυκνή βλάστηση το περιβάλλουν. Απέχει από την Ερμούπολη περίπου 9 χιλιόμετρα και ξεχωρίζει ακόμα για τις δύο ορθόδοξες εκκλησίες του, χτισμένες το 1854 και οι δυο, ο Άγιος Σπυρίδωνας και η Παναγία, που γιορτάζει στις 8 Σεπτέμβρη, στο Γενέσιο της Θεοτόκου. Λίγο έξω από το χωριό υπάρχει η Καθολική Μονή της Παναγίας Φανερωμένης του 1890 και το παλιό ξωκλήσι που χρονολογείται από τον 14ο αιώνα.

Η Παρακοπή, ένα από τα παλαιότερα θερινά θέρετρα της Σύρου, απέχει περίπου 8 χιλιόμετρα από την Ερμούπολη. Πεύκα, οπωροφόρα αλλά και φιστικιές στολίζουν το μικρό χωριό, ενώ οι επιβλητικές επαύλεις του 19ου αιώνα, με τους ψηλούς, λιθόκτιστους πύργους και τους πανέμορφους κήπους βγαλμένους από παραμύθια, μαρτυρούν ότι η ομορφιά της Παρακοπής είχε από τότε εκτιμηθεί.

Στο κέντρο του χωριού βρίσκεται η εκκλησία του Τίμιου Σταυρού με τον γαλάζιο τρούλο και το καμπαναριό της να ξεχωρίζουν από μακριά. Μπορεί το κεντρικό κομμάτι της Σύρου να κερδίσει το ενδιαφέρον σας, μην πέσετε στην παγίδα όμως και παραλείψετε τη βόλτα στο βόρειο τμήμα του νησιού, την πολύ ιδιαίτερη Απάνω Μεριά, με τα μικρά χωριουδάκια των ελάχιστων κατοίκων και τα αμέτρητα μονοπάτια για πεζοπορία – η εποχή αυτή του Πάσχα άλλωστε είναι ιδανική για εξορμήσεις στη φύση!

Φοινικιά, Μύττακας, Παπούρι, Πλατύ Βουνί, Χαλανδριανή και Άη Μιχάλης είναι τα χωριά που συναντά κανείς με τη σειρά, ξεκινώντας από την Ερμούπολη. Από τον Μύττακα ξεκινούν μονοπάτια για τις παρθένες παραλίες της βόρειας Σύρου – μπορεί ο καιρός να σας φαίνεται κρύος για βουτιά, αλλά μην ξεχνάτε, το βαθύ μπλε της θάλασσας υπό τον ανοιξιάτικο ήλιο, είναι αρκετό για να «επιβραβεύσει» την πεζοπορία σας…

Τα δύο «τελευταία» χωριά της Απάνω Μεριάς είναι που κρύβουν και τους πιο πολύτιμους θησαυρούς. Από την Χαλανδριανή θα επισκεφθείτε τον σημαντικότερο αρχαιολογικό χώρο της Σύρου.

Πρόκειται για τειχισμένο οικισμό και εκτεταμένο νεκροταφείο της Πρωτοκυκλαδικής Εποχής (3η χιλιετία π.Χ.) που βρίσκονται «χωριστά», σε δύο τμήματα: Στον λόφο, όπου βρέθηκαν τα υπολείμματα τριπλού τείχους, που περιέβαλλε τον αρχαίο οικισμό – την ακρόπολη – και που ονομάζεται Καστρί και στον χώρο δίπλα στο χωριό της Χαλανδριανής, όπου ανακαλύφθηκε αρχαίο νεκροταφείο με περισσότερους από 600 τάφους.

Ο Άη Μιχάλης, το πιο απομακρυσμένο χωριό της Απάνω Μεριάς, έχει μόλις 11 μόνιμους κατοίκους, οι οποίοι μάλιστα εγκαταστάθηκαν εκεί όλοι κατά την τελευταία δεκαετία, καθώς για μεγάλο διάστημα ο οικισμός είχε ερημώσει.
Το χωριό είναι ονομαστό για το διάσημο τυρί της Σύρου, το Σαν Μιχάλη, που παρασκευάζεται από γάλα αγελάδας.

Είναι ένα από τα «καλούδια» της Σύρου που δεν πρέπει να παραλείψετε να δοκιμάσετε και να πάρετε μαζί σας, καθώς η γευστική του ποιότητα το κατατάσσει σε «εργαλείο» υψηλής μαγειρικής και έχει κερδίσει τη θέση του στις παλέτες των πιο διάσημων σεφ.

Είναι το ακριβότερο ελληνικό τυρί, είναι Προϊόν Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ), με την λιανική τιμή του να φτάνει τα 23 ευρώ το κιλό και έχει αλμυρή και πικάντικη γεύση και κυλινδρικό σχήμα. Είναι σκληρό, λευκό έως λευκοκίτρινο, επιτραπέζιο, με χαρακτηριστικό άρωμα και μάζα συμπαγή με πολύ μικρές ακανόνιστες οπές. Συνηθίζεται να τρώγεται σκέτο, με ψωμί ή με φρούτα, αλλά χρησιμοποιείται και σε πολλές τοπικές συνταγές.

Το Πάσχα, που η φύση είναι στα καλύτερά της, είναι η καλύτερη ευκαιρία να γνωρίσετε την «άλλη» Σύρο, την πιο ήσυχη…

Μην υποτιμήσετε όμως τα παραθαλάσσια χωριά του νησιού, που αυτή την εποχή προετοιμάζονται για τους επισκέπτες του καλοκαιριού.

Το τόσο διαφορετικό από το καλοκαιρινό τοπίο θα σας κάνει να γνωρίσετε μια άλλη Σύρο, αυτή του Πάσχα, τη Σύρο των δύο Εκκλησιών, της αγάπης και της ομόνοιας…