Επίπεδο διέγερσης των παιδιών: Όσα πρέπει να γνωρίζουμε για αυτό
Το επίπεδο διέγερσης των παιδιών αναφέρεται στη γενική κατάσταση της ενεργοποίησης του νευρικού τους συστήματος, το οποίο επηρεάζει την ικανότητά τους να ανταποκριθούν σε εξωτερικά ερεθίσματα, την προσοχή και τη συναισθηματική τους κατάσταση. Η διέγερση μπορεί να εκδηλώνεται με διαφορετικούς τρόπους, όπως με την ένταση της δραστηριότητας, την ανησυχία, την ενέργεια ή τη συναισθηματική υπερχείλιση.
Ποια είναι όμως η ταξινόμηση των επίπεδων;
- Χαμηλή διέγερση: Όταν το παιδί είναι ήρεμο, χαλαρό και ίσως λιγότερο ενεργό ή ενδιαφέρονται λιγότερο για το περιβάλλον γύρω του. Στην περίπτωση αυτή, το παιδί μπορεί να εμφανίζει σημάδια κούρασης ή πλήξης.
- Μεσαία διέγερση: Όταν το παιδί είναι σε εγρήγορση, αλλά σε έναν πιο ισχυρό και θετικό τρόπο, όπως όταν είναι συγκεντρωμένο στην εκτέλεση μιας δραστηριότητας ή όταν το περιβάλλον προσφέρει ενδιαφέρον και κίνητρο για δράση.
- Υψηλή διέγερση: Όταν το παιδί είναι υπερβολικά ενεργό, ενθουσιασμένο ή ανήσυχο, και η συμπεριφορά του μπορεί να είναι πιο έντονη, γεμάτη ενέργεια ή ακόμα και υπερδιέγερση. Αυτό μπορεί να προκαλέσει δυσκολία στη συγκέντρωση ή στη διαχείριση των συναισθημάτων του, και ενδέχεται να εκδηλωθεί με νευρικότητα ή υπερβολική δραστηριότητα.
Παράγοντες που επηρεάζουν το επίπεδο διέγερσης:
- Περιβαλλοντικοί παράγοντες: Θόρυβος, υπερβολικά ερεθίσματα (όπως πολλοί άνθρωποι, δυνατοί ήχοι, ή έντονα χρώματα) ή, αντίθετα, μια βαρετή κατάσταση.
- Συναισθηματική κατάσταση: Αν το παιδί είναι χαρούμενο, φοβισμένο ή ανησυχεί, αυτό μπορεί να επηρεάσει το επίπεδο διέγερσης.
- Σωματική κατάσταση: Η κούραση ή η πείνα μπορεί να προκαλέσουν χαμηλότερο επίπεδο διέγερσης, ενώ η υπερδιέγερση μπορεί να προκαλείται από υπερβολική ενέργεια, είτε από φυσική δραστηριότητα είτε από συναισθηματική ένταση.
Σημασία της διαχείρισης του επιπέδου διέγερσης:
Η ικανότητα του παιδιού να ρυθμίζει το επίπεδο διέγερσης είναι σημαντική για την ψυχική του υγεία και την ανάπτυξή του. Για παράδειγμα:
- Όταν το επίπεδο διέγερσης είναι πολύ χαμηλό, το παιδί μπορεί να μην έχει την ενέργεια ή την εστίαση που χρειάζεται για να μάθει ή να συμμετέχει σε δραστηριότητες.
- Όταν είναι πολύ υψηλό, μπορεί να γίνει δύσκολη η συγκέντρωση και η αυτορρύθμιση, με αποτέλεσμα συμπεριφορικά προβλήματα ή υπερδιέγερση.
Για να βοηθήσουμε τα παιδιά να ρυθμίζουν το επίπεδο διέγερσης τους, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε δραστηριότητες που είτε το αυξάνουν (σε περίπτωση που είναι υποτονικά) είτε το μειώνουν (όταν είναι υπερδιεγερμένα). Ακολουθούν παραδείγματα δραστηριοτήτων που μπορούν να επηρεάσουν το επίπεδο διέγερσης ανάλογα με τις ανάγκες του παιδιού:
Δραστηριότητες για μείωση του επιπέδου διέγερσης (όταν το παιδί είναι υπερδιεγερμένο ή ανήσυχο):
Αυτές οι δραστηριότητες βοηθούν το παιδί να ηρεμήσει και να επικεντρωθεί:
- Αναπνευστικές ασκήσεις:
- Ένα παράδειγμα είναι οι «αναπνοές του λουλουδιού»: το παιδί παίρνει μια βαθιά αναπνοή από τη μύτη σαν να μυρίζει ένα λουλούδι και μετά εκπνέει αργά από το στόμα, σαν να φυσάει έναν αέρα.
- Χαλαρωτική μουσική:
- Ακούγοντας απαλή μουσική ή ήχους από τη φύση μπορεί να μειώσει το άγχος και να βοηθήσει το παιδί να ηρεμήσει.
- Βαθύ μασάζ ή σφιχτό αγκαλιάσμα (πιέσεις):
- Μερικά παιδιά ωφελούνται από τις βαθιές πιέσεις, όπως όταν το παιδί τυλίγεται σε μια κουβέρτα ή αγκαλιάζεται σφιχτά για να νιώσει πιο ασφαλές και ήρεμο.
- Παιχνίδια με αργό ρυθμό:
- Παιχνίδια όπως τα παζλ, τα παιχνίδια με χρώματα ή τα παιχνίδια με πλαστελίνη μπορούν να βοηθήσουν το παιδί να εστιάσει και να ηρεμήσει.
Δραστηριότητες για αύξηση του επιπέδου διέγερσης (όταν το παιδί είναι υποτονικό ή νιώθει κουρασμένο):
Αυτές οι δραστηριότητες ενθαρρύνουν την ενεργοποίηση του παιδιού και την αύξηση της προσοχής του:
- Φυσική άσκηση ή χορός:
- Κίνηση όπως το τρέξιμο, τα άλματα ή ο χορός είναι ιδανικά για την αύξηση του επιπέδου ενέργειας και εγρήγορσης.
- Δραστηριότητες με έντονο ρυθμό ή μουσική:
- Παιχνίδια που απαιτούν ταχύτητα ή χρήση ρυθμικών ήχων (π.χ., παιχνίδια με μουσική ή μουσικά όργανα) μπορούν να ενθουσιάσουν και να ενεργοποιήσουν τα παιδιά.
- Δραστηριότητες με χειροτεχνίες ή κατασκευές:
- Κατασκευές που απαιτούν δυναμική κίνηση ή συγκέντρωση, όπως το χτίσιμο με τουβλάκια ή η ζωγραφική με έντονα χρώματα, μπορεί να ενθουσιάσουν το παιδί και να το κρατήσουν σε εγρήγορση.
- Εργασίες με προκλήσεις και στόχους:
- Παζλ ή παιχνίδια που απαιτούν επίλυση προβλημάτων ή στρατηγική σκέψη μπορεί να αυξήσουν την εγρήγορση και να ενθουσιάσουν το παιδί.
Συνολικά, η επιλογή της δραστηριότητας εξαρτάται από την ανάγκη του παιδιού τη δεδομένη στιγμή, και η σωστή ισορροπία μπορεί να βοηθήσει στην ανάπτυξη της συναισθηματικής και ψυχικής του ευημερίας
