cin-ενοχές: “ Το σύμπαν του Κρίστοφερ Νόλαν “
Με σπουδές στην Αγγλική φιλολογία, το 1998 έρχεται η πρώτη ταινία μεγάλου μήκους το Following, συνολικού προϋπολογισμού μόλις 6 χιλιάδες δολάρια. Οι κριτικές της ταινίας ήταν ανάμεικτες αλλά όχι κακές δίνοντας την ευκαιρία και κυρίως την χρηματοδότηση για το αξέχαστο σε όλους μας Memento (2000). Όπως συνηθίζεται στις ταινίες του ο Κρίστοφερ Νόλαν είναι σεναριογράφος και σκηνοθέτης (πλέον στις περισσότερες και παραγωγός), γεγονός που του παρέχει απίστευτη ευελιξία στο να παρουσιάσει και να ξεδιπλώσει μπροστά μας το εκάστοτε σύμπαν που έχει πλάσει.
Το Memento ήταν πετυχημένο εισπρακτικά, εκεί που ξεχώρισε όμως ήταν στην καθολική αποδόχη τόσο του κοινού όσο και των κριτικών κάτι το οποίο δε συμβαίνει συχνά. Με την ‘ανάποδη’ αφήγηση και έναν εκπληκτικό Γκάι Πιρς σε πρωταγωνιστικό ρόλο καταφέρνει να μας καθηλώσει επί σχεδόν δύο ώρες κατά τη διάρκεια της ταινίας και άλλες δύο στη συνέχεια προσπαθώντας να την αποδομήσουμε και εν τέλει να την κατανοήσουμε.
Η φωτιά και το πάθος του Κρίστοφερ Νόλαν έχουν φουντώσει μετά το Memento και η συνέχεια της καριέρας του λίγο πολύ είναι σε όλους μας γνωστή. Insomnia (2002),Batman Begins (2005), The Prestige (2006), The Dark Knight (2008), Inception (2010), The Dark Knight Rises (2012), Interstellar (2014). Είναι ξεκάθαρο ότι ο Κρίστοφερ Νόλαν δεν ενδιαφέρεται για την ποσότητα των ταινιών του αλλά μόνο για την ποιότητα και το προσωπικό όραμα που έχει για καθεμία από αυτές.
Ο σκηνοθέτης που κυριολεκτικά ανέστησε τον Μπάτμαν του Τιμ Μπάρτον (τον οποίον είχαν καταστρέψει οι μεταγενέστερες ταινίες) και τόλμησε να ξαναγράψει την ιστορία του, με αρχή, μέση και τέλος. Αντικατέστησε τα γελοία κολάν με μία στολή που αρμόζει στο χαρακτήρα και σκούπισε το χαζοχαρούμενο χαμόγελο βάζοντας στη θέση του δράμα, φοβίες και σοβαρότητα. Κατέστρεψε το λούνα πάρκ που είχε γίνει η πόλη του Γκόθαμ και την επανέφερε σε μια κατάσταση δυστοπίας δίνοντας ταυτόχρονα ρεαλισμό τόσο στο Μπάτμαν και τις πράξεις του όσο και στους γύρω του. Μια τριλογία η οποία χρειάστηκε 8 χρόνια για να ολοκληρωθεί αποζημιώνοντας μας με τον καλύτερο ίσως τρόπο.
Ο Κριστοφερ Νολαν είναι mainstream, με την τεράστια διαφορά όμως ότι φέρεται στο κοινό του με τον καλύτερο δυνατό τρόπο,σέβεται και προβληματίζει το κοινό του, τόσο με την εξαιρετική σκηνοθεσία όσο με το άρτια δομημένο και καλογραμμένο σενάριο. Οι ταινίες Memento (2000), The Prestige (2006), Inception (2010) και Interstellar (2014) είναι χαρακτηριστικές και οι πιο προσωπικές του. Η θεματολογία τους είναι τελείως διαφορετική αλλά μοιράζονται περισσότερα κοινά στοιχεία από όσα περιμένει κάποιος. Κάθε πρωταγωνιστής είναι ψυχολογικά ‘κατεστραμμένος’, ο οποίος ψάχνοντας για ελπίδα, νόημα και κάθαρση καταλήγει να κάνει πράγματα πέραν κάθε λογικής με τραγικές συνήθως συνέπειες. Σε όλες τις ταινίες υπάρχει ένας φιλμ νουάρ τόνος με σίγαση στα χρώματα,κοντίνα πλάνα στους ηθοποιούς και μεγάλη έμφαση στην αρχιτεκτονική (παλιά και νέα). Είναι μια καθαρά συνειδητή επιλογή του Νόλαν με σκοπό τη δραματοποίηση των καταστάσεων και των χαρακτήρων. Όλες οι ταινίες κλιμακώνονται και οδηγούν σε ένα πολύ δυνατό τέλος όπου συνήθως με μοναδικό τρόπο υπάρχει μια ανατροπή η μια ερμηνεία, σαν ένα πάζλ όπου όλα τα κομμάτια πέφτουν με τον κατάλληλο τρόπο τη τελευταία στιγμή και όλα ξεκαθαρίζουν ελάχιστες στιγμές πριν τους τίτλους τέλους.
Συνταγή που πετυχαίνει δεν την αλλάζεις και με αυτή τη νοοτροπία ο Νόλαν χρησιμοποιεί πολλές φορές τους ίδιους ηθοποιούς για διαφορετικά έργα του. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Μάικλ Κέιν ο οποίος συμετέχει σε όλες τις ταινίες από το Batman Begins (2005) και μετά. Σαν σκηνοθέτης και παραγωγός προσπαθεί να δώσει ρεαλισμό, με αποτέλεσμα να μη καταφεύγει στα ψηφιακά εφέ παρά μόνο όταν δεν έχει άλλη επιλογή, πράγμα που κάνει τα έργα του ακόμη πιο διαχρονικά και ανθρώπινα.
Είναι ο άνθρωπος που έχει καταφέρει αυτό που ελάχιστοι στον κινηματογράφο τόλμησαν, να είναι παραγωγός, σκηνοθέτης και σεναριογράφος των δικών του δημιουργημάτων. Οι ταινίες του σπάνε ταμεία, και εμείς πολλές φορές το κεφάλι μας να βγάλουμε άκρη. Έχει δικαιολογημένα μπεί στην ελίτ του παγκόσμιου κινηματογράφου. Στο The Dark Knight είδαμε ένα γήινο μασκοφόρο εκδικητή στο πρόσωπο του Κρίστιαν Μπέιλ και πιθανότατα τον καλύτερο Joker(ερμηνεία του αξέχαστου Χιθ Λέτζερ),στο Inception ονειρευτήκαμε, στο Interstellar, μία σύγχρονη οδύσσεια του διαστήματος ταξιδέψαμε στο χρόνο και σε άλλους γαλαξίες ενώ στο The Prestige γίναμε μάρτυρες της ανθρώπινης ματαιοδοξίας. Το μόνο που απομένει είναι να δούμε είναι πόσο καλό θα είναι το νέο του πολεμικό εγχείρημα που ακούει στο όνομα Dunkirk, υπομονή μέχρι τον Ιούλιο του 2017.
Πάνος Γκιάτας
